Быраас, сүүрүк Саанньа ...

(1940-2015)

         Маннык ааттаан РСФСР үтүөлээх бырааһа, биллиилээх спортсменка Александра Николаевна Иванова туһунан ахтыы суруллар. Нэһилиэнньэ ортотугар быраас Саанньаны, спорду сэҥээрээччилэр сүүрүк Саанньаны спортсменка быһыытынан 1953 сылтан билэллэр, ол эбэтэр кини 13 саастааҕыттан сүүрүүнэн дьарыгырбыт эбит.

         Александра Иванова орто оскуола кэнниттэн фермаҕа тахсан ыанньыксытынан үлэлиир, 4000 л кирбиини оройуоҥҥа бастакынан ылбыт бастыҥ үлэлээх ыанньыксыт буолар, хас да сыл үлэлээн баран СГУ-гар медицинскэй факультетка үөрэнэ киирэр. Кини оскуолаҕа И. Барахов, Далыр оскуолаларыгар үөрэнэр, оччоттон баартаах эбит, ол курдук аатырбыт физруктарга үөрэнэр, холобур Егоров Михаил Тарасович, Золотарев Ким Степанович, Ли-Фу Сергей Иванович, Донской Андрей Иванович, СГУ-га Н. Шамаев, В. Кочнев курдук биллиилээх дьон — бу кини учууталлара.

         Иванова аан маҥнай 13 саастааҕар ыһыахха улахан саастаах кыргыттары кытта сүүрбүт уонна II м ылбыт, ити кэмҥэ 40-ча сыл устата спорт араас көрүҥүнэн дьарыгырбыт. Кини сүүрбүтүн тухары бастыҥ көрдөрүүлэрэ маннык: 100 м — 13,6 сек., 5 км — 23,30 сек., 1000 м — 3,15 сек., 1973 с. республика чемпионатыгар многоборьеҕа III м. ылбыт (8 көрүҥҥэ), 49-50 сааһыгар 10 км — 51 м., Эркээни, Дьулуур, Куорамыкы кросстарга чемпион аатын ылаттаабыт. Маны таһынан Александра Николаевна: “Илиибэр күүстээх этим” — диэн ахтар. Ол курдук 1963 с. илии, тарбах күүһүн бэрэбиэркэлиир динамометры 90 кг тиэрдибит. Маны таһынан үөрэнэ сылдьан хайыһарга 3 км — 13 м.42 сек. кэлбиттээх, хайыһарга Бүлүү зонатыгар Ньурбаҕа, Бүлүүгэ, Сунтаарга кыайталаабыт. Университет сүүмэрдэммит хамаандатыттан 6 сыл устата “Кыым”, “Социалистическая Якутия” хаһыаттар бириистэригэр сүүрэн бастыыллара эбит.

         Александра Николаевна өссө маннык эппиттээх: “Чуолаан биир көрүҥүнэн дьарыктаммытым уонна баҕа баара буоллар ситиһии үрдүө хаалбыта буолуо, ону оччотооҕу ыччаттар элбэх көрүҥҥэ кыттан күүстэрэ-уохтара барара, ол саҕана үчүгэй бириистэр, мэтээллэр, ленталар суохтара. Билигин барыта баар, баҕа, бириис, сбордар. Онон ыччаттар спордунан дьарыктаналлара наада. Биһиги күммүтүгэр сылдьар кэммитигэр 1955-1965 сс. Үөһээ Бүлүү быһыйдара Андрей Устинов, Кирилл Никифоров Саха сиригэр аатыраллара, бастыыллара. Билиҥҥи оҕолор өссө ону аһара түстүлэр, маладьыастар” — диэн ахтар этэ ветеран сүүрүк.

         Дьэ ити курдук спордунан өр дьарыктаммыт А.Н. Иванова олоҕор, үлэтигэр дьоһуннаахтык олорон орто дойдуттан барбыта. Кини үөрэҕин кэнниттэн Тамалакааҥҥа өр сылларга учаастак бырааһынан үтүө суобастаахтык үлэлээн дьон-сэргэ ытыктабылын ылбыта. Тамалакаан балыыһата улууска, Саха сиригэр үчүгэй быраастааҕын туһунан сураҕырара. Нэһилиэккэ үчүгэй быраас түбэһэрэ бу нэһилиэк дьоло, онтон биир сиргэ табыллан үрдүк таһымнаахтык үлэлээһин хайа баҕарар киһиэхэ эмиэ дьоло диэн этэллэр. Александра Николаевна үтүөкэннээх быраас, чаҕылхай спортсменка быһыытынан өр сылларга дьон-сэргэ өйүгэр-санаатыгар умнуллубакка, үтүө өйдөбүл буолан сылдьыа. А.Н. Иванова таһаарыылаах үлэтэ сөптөөхтүк сыаналаммыт киһи. Ол курдук Тамалакаан нэһилиэгин, Үөһээ Бүлүү улууһун бочуоттаах олохтооҕо, РСФСР үтүөлээх бырааһа, үрдүк категориялаах врач ааттарын сүгэрэ. Маны таһынан доруобуйа харыстабылын, улуус салалтатын элбэх ахсааннаах Бочуотунай грамоталара, республика салалтатын, Үрдүкү Сэбиэтин грамоталара, махтал суруктара Александра Николаевна хайдах үлэлээбитин кэрэһэлииллэр. Бу кылгас ахтыы Александра Николаевна олорбут олоҕун, үлэлээбит үлэтин, спортка кыттыытын ситэ сырдаппат. Улахан олоҕу, үлэни-хамнаһы үлэлээн ааста быраас, сүүрүк Саанньа.