ХАПСАГАЙ | ПОДРОБНЕЕ О СПОРТСМЕНЕ
ХАПСАГАЙ | ПОДРОБНЕЕ О СПОРТСМЕНЕ
Бочетов Михаил Николаевич
Дата рождения: 1959 г.
Уроженец: с. Кырыкый
Вид спорта: Хапсагай, борьба
Достижения:
Мастер спорта РС(Я) по хапсагай
1959 с. Кырыкый нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Оҕо сааһа фермаҕа ааспыта, ийэтин кытта сүөһү көрсөрө, от оттоһоро, саастыылаахтарын кытта сүүрэн, тустан эриһэрэ. Кырыкый аҕыс кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрэн, Далыр оскуолатыгар үөрэнэн, Советскай армия кэккэтигэр тустуу суох чааһыгар сулууспалыыр, танкист буолар уонна туйгуннук сулууспалыыр. Танкист уолаттар футболга оонньуулларыгар Миша эмиэ кыттыһар. Армия кэнниттэн культура техникумугар үөрэнэр, үөрэҕин бүтэрэн дойдутугар Кырыкыйга кыра кэмҥэ идэтинэн үлэлиир. Олоҕун аргыһын Светалыын ыал буолан Дүллүкүгэ көһөн киирэр уонна Дүллүкү отделениетыгар сүөһү уотуутугар идэтийэн үлэлиир. Дьэ манна ийэтэ Маарыйа үөрэппитэ-такайбыта улаханнык көмөлөһөр, совхоз, улуус бастыҥ үлэлээх сүөһү уотааччыта буолар. Элбэх хайҕалы, премияны ылар. Бу сыллар тухары Михаил төбөтүттэн хапсаҕай тустуу тахсыбат, эрчиллиэн иһин бириэмэ көстүбэт, бүппэт үлэ, дьиэ үлэтэ, оҕо көрүүтэ. Онтон совхозтар ыһылланнар, дьэ арыый иллэҥсийэр да, сүрэхтээх М. Бочетов коммунальнай хаһаайыстыбаҕа кочегарынан киирэр, дьиэ кэргэнин иитиэҕин наада, кэтэх сүөһү-сылгы ииттэр түбүгэ элбэх. Ол эрэн Михаил тустан көрөр да үөтэлээбэт, бииртэн биир хотторууну сурунар. Саҥа үйэҕэ тахсан баран Миисэ баардыгар тустуу маастара Илья Мордовской Дүллүкүгэ үлэҕэ кэлэр, икки тустуон баҕалаах дьон көрсүһэн эрчиллэн бараллар, элбэх албаһы сыымайдаан, Бочетов илиитигэр күүстээҕин туһанан үчүгэйдик тэбэр, тардар албастары чочуйан Михаил тустуута сыыйа турар, күрэхтэһиилэргэ миэстэлэһэр, бастаталыыр буолар, ол эрэн барыта улуус иһигэр. Михаил эрчиллиитин эбэн тустуу географията кэҥээн барар, республиканскай турнирдары боруобалыыр, сыыйа миэстэлэһэр буолар, Буучугурас, Бычырдаан, Румянцев бириистэрин кыайар. Улуус хамаандатыгар киирэн кубокка, П. Алексеев бирииһигэр кыттар буолар. Илиитигэр күүстээҕин билэллэр, үчүгэйдик тэбэрин иһин республика бастыҥнара да сэрэхэдийэр буолаллар. Ол курдук күүстээх бөҕөстөрү Алексей Варламовы (Мэҥэ-Хаҥалас), Николай Яковлевы (Сунтаар), Петр Бурцевы (Дьокуускай) уо.д.а. хототтуур. Улууһун иһигэр Аскалон Кардашевскайы, Валерий Федоровы охтортуур, сыыйа улуус сүүмэрдэммит хамаандатыгар бигэтик киирэр. 2007, 2009 сс. Хапсаҕай Федерациятын кубогын хаһаайына буолар. 2010 с. Чурапчыга буолбут П.Е. Алексеев бирииһигэр кыл-мүччү IV м буолар. 2011 с. Якутскай куоракка бэркэ тустан II м ылар. 2012, 2013 сс. улууска ветераннар ортолоругар Сергей Игнатьев күөрэс гынар. Михаил Сергейгэ сабырайтарар. 2014 с. М. Бочетов 55 сааһын туолар, кини чиэһигэр Дүллүкүгэ улахан тустуу буолар. Мишаны тустуутуттан тохтуура буолуо дии санаабыттара, 2015 с. киһилэрэ дьэ сириэдийэн туран кэлэр. Олунньуга Покровскайга “Хаҥалас хапсаҕайа” күрэхтэһиигэ II м буолар, Бычырдаан бирииһигэр миэстэлэһэр, кулун тутар ыйга Хороҕо П. Алексеев бирииһигэр 18 киһиттэн III м ылар, Ис Дьыала министрин бирииһигэр Дьокуускай куоракка II м ылар, онон Михаил Николаевич дьэ аһыллан тустан эрэр. Кини тоҕо сааһыран баран тустуута мөлтөөбөтүй?! Куруук үлэлии-хамсыы сылдьар, тустарга баҕата уҕараабат уонна үчүгэй тэбэр албаһы булунна, онон утарсааччылара куттанар, чаҕыйар буоллулар. Айылҕаттан бэриллибит илиитин күүһэ кини ситиһиилээхтик тустарыгар төһүү күүс буоларын сөпкө туһанар.
Михаил кэргэнэ Светлана Иннокентьевнаны кытта үс оҕону иитэн, үөрэтэн улаатыннардылар, оҕолор сорохторо үрдүк, сорохторо орто үөрэхтээх ыал дьоннор, сиэн бэлэхтээн Бочетовтар үөрүүлэрэ-көтүүлэрэ үрдээтэ.
Бочетов М.Н. өр сыллаах үлэтэ, тустуута кэмигэр сыаналанар. Ол курдук үлэ, коммунальнай хаһаайыстыба ветерана, тэрилтэтин иһигэр биир бастыҥ үлэһит, 2015 с. Спорт министрэ М.Д. Гуляев бирикээһинэн “Спорт национальнай көрүҥнэрин сайыннарыыга үтүөлэрин иһин” знагынан наҕараадаланна. Михаил билигин да тустар баҕалаах, арааһа 20-с юбилейдаах Манчаары Спартакиадатыгар кыттарга баҕатыйар. Ону кэм-кэрдии көрдөрүө дии саныыбыт.
Тустуук М. Бочетов биир хомойордоох. 2000 сыллар саҥаларыгар Буучугурас, Бычырдаан, Румянцев республикатааҕы турнирдарыгар тустан бастаан, миэстэлэһэн СР спордун маастарын нуорматын холкутук толорбута. Ол кэмҥэ ветераннар ортолоругар спорт маастарын нуормата Саха сиригэр, онтон да атын Россия регионнарыгар суох буолбута, сотуллубута, онон саха элбэх ветеран бөҕөстөрө маастар буолбакка хаалбыттара. Ол кэмҥэ Саха сиригэр “Модун” спорт национальнай киинин салалтата, чуолаан хапсаҕай отдела З.Н. Чукров, А.Е. Мостахов дьаныардаах үлэлэрин түмүгэр бу киин директора И.Ю. Григорьев өйөбүлүнэн “Сахаада-спорт” холбоһук салайааччыта Ким-Кимэн сөбүлэҥинэн 2016 с. хапсаҕайга спорт маастарын нуормата олохтонно. Инньэ гынан саха аатырбыт бөҕөһө, САССР, РСФСР, ССРС спордун маастара И.А. Халдеев төрөөбүт дойдутугар Уус-Алдан Тумулугар буолбут Халдеев хапсаҕайга ыһыаҕар 5 саха бөҕөстөрө “Сахаада спорт” холбоһугунан бэриллэр спорт маастардара буоллулар. Саха сирин 2 төгүллээх чемпионнара Дмитрий Васильев (Таатта), Захар Дьячковскай (Мэҥэ-Хаҥалас) республика иккилии төгүллээх призердара Михаил Бочетов, Яков Егоров спорт маастардарын аатын дьоһуннаахтык сүктүлэр.