Валерий Мандаров 1956 с. Кырыкыйга төрөөбүтэ. Аҕата Иван Маркович үйэтин тухары биригэдьииринэн, суотчутунан үлэлээбитэ, ийэтэ Анастасия Федоровна олох эдэригэр, 1968 с., 40 сааһын туолбакка эрэ өлбүтэ. Валерий олох кыра эрдэҕиттэн убайдарын батыһан сүүрүүлээх-көтүүлээх оонньууларга оонньуура, тустара, дуобаттыыра, Далыр орто оскуолатыгар үөрэнэр кэмигэр улуус оҕолорун биир бастыҥ бөҕөһө этэ, үксүгэр Афанасий Ильины кытта эриһэллэрэ, сороҕор Валерий, сорох ардыгар Афоня улууска бастыыллара. Орто оскуола кэнниттэн тута Улан-Удэ куоракка индустриальнай техникумҥа киирэн үөрэнэн идэ ылбыта уонна Уус-Алдан Суоттутугар үлэҕэ анаммыта.

         Улан-Удэ куоракка икки сыл дьарыктанан көҥүл тустууга ССРС спордун маастарыгар кандидат буолбута, Бурятия үөрэҕин тэрилтэлэрин куоталаһыытыгар бастаабыта, “Трудовые резервы” общество чемпиона буолбута, Бүтүн Союзтааҕы турнирдарга кыттара да, үс бириистээх миэстэҕэ киирбэтэҕэ. Онон Сахатын сиригэр үөрэҕин кэнниттэн тута кэлбитэ, ССРС спордун көҥүл тустууга маастара буолар баҕата туолбатаҕа, онон саха төрүт тустуутунан дьарыктанан барбыта. Хапсаҕайы оҕо эрдэҕиттэн тустар буолан тыыппалаах хапсаҕайдьыт этэ. Онтон Суоттуга саха биир аатырбыт бөҕөһө Анатолий Константиновтыын бииргэ дьарыктаммытыгар иккиэн бэйэ-бэйэлэрин хапсаҕай албастарынан бэрткэ байытыспыттара. Ол түмүгэр Анатолий Саха Республикатын, Манчаары Спартакиадатын лбэх төгүллээх чемпионнара буолбута. Онтон Валерий Мандаров хапсаҕай тустуу олох сайдыбатах сиригэр, кэргэнэ Зинаида Иннокентьевна дойдутугар Кэбээйигэ көспүттэрэ. Кэбээйигэ күрэхтэһии буолбата, ыһыахтарга эрэ тусталлара үһү. Онно тиийэн Валерий хапсаҕай тустууну дьоҥҥо-сэргэҕэ, ыччаттарга көрдөрбүтэ, тыа нэһилиэктэригэр биирдиилээн тустар уолаттар баар буолбуттар, хата ол оннугар көҥүл тустуу секциялара үлэлииллэр эбит. Биирдиилээн күүстээх бөҕөстөр, ССРС спордун маастардара Кэбээйиттэн бааллара, ол эрэн кинилэр Дьокуускай куоракка олороллоро, үлэлииллэрэ. Валерий көҕүлээһининэн Кэбээйи хапсаҕайдьыттара СР чемпионаттарыгар кыттыбыттара эрээри, ситиһии сэмэй этэ. Валерий Мандаров бу сылдьан бэйэтэ тустан Бүлүү куоратыгар В. Румянцев бирииһигэр 2 төгүл бастаабыта, Чурапчыга “Бөҕө Тараҕай” бирииһигэр эмиэ бастаабыта, хаста да республиканскай турнирдарга миэстэлэспитэ, 1999 с. Ытык-Күөлгэ буолбут Манчаары Спартакиадатыгар 70 кг ыйааһыннаахтарга III м ылбыта уонна СР спордун маастара буолбута.

         Валерий ордук сөбүлээн туттар албастара: аҥар атахха киирэн охтороро, атаҕынан лоп курдук ис-тас өттүнэн тэбэрэ, умса халбарыйара, утары албастары туттара.

         Валерий Иванович 50 сааһын туоларыгар турнир тэрийбитэ, сотору буолаат М.И. Эверстов бирииһэ буолбута, “Бэдэр” хапсаҕай кулууба тэриллэр. Бу тэрээһини хапсаҕай тустуу маастара И. Новиков тэрийэр. Онтон сотору буолаат Муҥучуга “Бэдэр” кулууп оннугар М.В. Иванов салалтатынан хапсаҕай тустуу оскуолата тэриллэр, интернат, тустуу саалата саҥардыллар. Бу кэмҥэ хапсаҕай оскуола ситэр-хотор, оҕолорго республикаҕа бастыҥнар кэккэлэригэр киирэллэр. СР чемпионнара, спорт маастардара баар буоллулар, тиһигин быспакка СР чемпионаттарыгар кытталлар, албастара чочуллан, дьиҥнээх хапсаҕайдьыт эдэр бөҕөстөр үүннүлэр, эдэрдэргэ аан дойду призердара, чемпионнара үүнэн таҕыстылар.