Хапсаҕайдаһан тустууга Саха АССР спордун маастара Василий Иванович Семенов-Күүс Баһылай 1935 сыл от ыйын 10 күнүгэр Үөһээ Бүлүү оройуонун Сургуулук нэһилиэгигэр Прасковья Семеновна уонна Иван Иванович Семеновтар дьиэ кэргэттэригэр төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүт убайа Александр Иванович, бырааттара Иннокентий Иванович уонна Семен Иванович бары тустуук, саахыматчыт, өй да, күүс да өттүнэн баардаах дьоннор. Баһылай, кини ини-биилэрин уонна тастыҥ бырааттарын Анатолий, Иван Семенович Семеновтар, икки тустуу маастарын Валерий Николаевич Семенов ааттарыгар Сургуулукка, кэлин хаста да Боотулууга “Сэттэ Сэмэтээскилэр” хапсаҕайга турнир ыытыллар.

         Василий хайа баҕарар тыа оҕотун курдук кыратыттан хара үлэҕэ эриллэн улааппыта. Быраата Киэсэ кэпсииринэн убайа Баһылай уолан сылдьан бэйэтинээҕэр аҕа саастаах Атааллар Баһылайдыын сайыны быһа тустан эллэһэн тахсаллара. 14 саастааҕар Сургуулук Садын бөһүөлэгигэр буолбут ыһыахха Махсыымап Ньукулай-Түү Ньукулай диэн киһини охторон улахан дьоҥҥо бастакы кыайыытын ситиспитэ. Баһылай эдэр сылдьан Сургуулук пилораматыгар  үс сыл үлэлээбитэ айылҕаттан бэриллибит күүһүн уһугуннарбыт, сайыннарбыт буолуохтаах. Бастакы пилорамаларга кэлиҥҥи курдук улахан кыамталаах электрическэй да, уматыгынан да барар двигателлэри туттубат этилэр – үлэ барыта киһи хара күүһүнэн оҥоһуллара. Биир киһи үөһэ туран улахан эрбиини өрө тардан ылар, аллара турар киһи эрбиини аллара баттыырыгар бэрэбинэни хаптаһыҥҥа эбэтэр лафекка хайыттара эрбиир. Баһылайы күүһүн билэннэр уонна көнө майгытын туһананнар үксүн аллара – ордук сылаалаах, ыарахан үлэлээх миэстэҕэ туруораллара. Ааспыт үйэ 50-с сыллар бүтүүлэрин, 60-с сыллар саҕаланыыларын эргин биирдэ Баһылай теплоходунан Үөһээ Бүлүүттэн Дьокуускайга спартакиадаҕа кытта устубута. Онно түөрт Бүлүү оройуонун хамаандата бары бииргэ айаннаабыттара. Ол иһэн бириэмэ атаара таарыйа хары баттаһан барбыттара. Баһылай – дьоҕус соҕус хатыҥыр киһи – киирэн барыларын биир-биир кыайталаан истэҕин аайы сөҕүү-махтайыы улаатан испитэ. Айаҕалыы сатаан теплоход хамаандатыттан сүүнэ улахан нуучча дьоно киирэн да тулуспатахтара. Баһылай быраатыгар Сэмэҥҥэ онно биир олоххо 50-ча киһини утуу-субуу кыайбытым диэн кэпсээбит. Василий Иванович колхуос, сопхуос туруу үлэһитэ этэ. 1955 сыллаахха Калинин аатынан колхуос болуотунньуга комсомолец Семенов В.И. былаанын 110% толорон ЫБСЛКС Үөһээ Бүлүүтээҕи оройуоннай кэмитиэтин махтал суругун туппута, 1959 – семилетка бастакы сылыгар тыа хаһаайыстыбатын бородуукталарын ылыыны элбэтиигэ социалистическай куоталаһыыга ситиспит кыайыыларын иһин Баһылай Саха АССР Верховнай Сэбиэтин Президиумун Бочуотунай грамотатынан наҕараадаламмыта. 1971 сыллаахха улуус киинигэр көһөн киирэн лесопуҥҥа тырахтарыыстыы, онтон баһаарынай чааска үлэлии сылдьыбыта. 1978 сылтан 1990 сылга бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри Үөһээ Бүлүүтээҕи ойуур хаһаайыстыбатын тэрилтэтигэр леснигинэн үтүө суобастаахтык үлэлээн хаста да социалистическэй үлэ ударнига, 1984 сыллаахха үлэ ветерана буолбута. Пенсияҕа да сылдьан лесхоһун кытта сибээһин быспат этэ. Бырааттыы Сэмэтээскилэр бастакы күрэхтэһиилэрэ ыытылларыгар 1996 сыл муус устар 6 күнүгэр Үөһээ Бүлүү лесхоһун директора Е.М. Семенов илии баттааһыннаах Эҕэрдэ сурук туттарыллыбыта. Онно Баһылай спортка ситиһиилэрэ сиһилии суруллубута. Онтон көстөрүнэн Күүс Баһылай хапсаҕайдаһан тустууга улууска 10 төгүл бастакы, 5 төгүл иккис, Бүлүү зонатыгар 3 төгүл бастакы, 4 төгүл иккис миэстэ буолуталаабыт. 1975 с. Майаҕа Баһылай Манчаары V спартакиадатыгар 39-тан үөһэ саастаах ветераннарга 70 кг II миэстэ, 1979 сыллаахха эмиэ Майаҕа ыытыллыбыт Манчаары VII спартакиадатыгар ветераннарга 70 кг диэри III миэстэни ылбыта. 1980 сыллаахха Василий Ивановичка хапсаҕайга Саха АССР спордун маастара үрдүк аат иҥэриллибитэ. Көҥүл тустууга Баһылай эмиэ кэккэ ситиһиилэрдээх – оройуоҥҥа 2 төгүл бастакы, 3 төгүл иккис миэстэ буолуталаабыта. Үөһэ ахтыллыбыт улуус күрэхтэһиилэриттэн дьоно харыстаан уура сылдьар хаһыат ыстатыйаларыттан, дипломнарыттан, грамоталарыттан көстөрүнэн буойун-спортсмен В. Степанов-Буучугурас бирииһигэр (оччолорго оройуон иһинээҕи күрэхтэһии этэ) турнирдарга Күүс Баһылай 1973, 1974, 1980 сылларга бастакы, 1978, 1983 сылларга иккис буолуталаабыт.

Баһылай күрэхтэһиилэргэ үгүстүк кыттан барыыта оройуон киинигэр көһүөҕүттэн саҕаламмыта. Оччолорго хапсаҕайга спортсменнар 35 саастарыттан ветеран буолаллара. 1973 сыллааҕы Буучугурас турнирын туһунан “Коммунизм сардаҥата” хаһыакка В. Матахов киһини олус умсугутар гына суруйбут. Онтон көстөрүнэн ветераннарга Баһылай ыйааһыныгар үс спорт маастара бааллара бириистээх миэстэлэри үллэстиэхтээхтэрин ким да саарбахтаабат эбит. Өссө олортон ким бастакы, иккис, үһүс буолуохтааҕа кытта сэрэйиллэрэ. Дьэ ол суостаах-суодаллаах утарсааччыларыттан бастыҥнара харса суох утары киирбитин Баһылай хам тутан өрө көтөҕөн таһааран көбүөр ортотугар аҕалан тиэрэ бырахпыт. Ону көрөн үһүс миэстэни ылыаҕа диэн сабаҕалыыр маастардара Баһылайга туттарбакка куота сылдьан хотторбут. Салгыы хапсыһыыларга иккис буолуоҕа диэбит киһилэрин көтөҕөн ылан эмиэ көбүөр ортотугар аҕалан олордон кэбиспит. Онон Баһылай сыҕайталаан бастыаҕа диэбит маастардара иккис, иккис буолуоҕа дии санаабыт маастардара үһүс буолбуттар.  

 Күүс Баһылай тустарыгар бэйэтэ билинэринэн биир эрэ сөбүлээн туттар албастааҕа – киһини аҥаар илиитинэн окумалыттан тутан ыллаҕына бэйэтигэр ыпсары тардан сыста киирэн иккис илиитинэн утарсааччытын буутуттан хабан ылан көтөҕөн ылан быраҕара. Ол оннугар ити ньыматынан хайдахтаах да бөдөҥ да киһи чирэстэстэҕинэ, араас утары албаһынан атаҕынан да олуйса сатаатаҕына өрө баһан таһаарара. “Итинник ыллахха киһи ханна барыай, ээ-э?” – диэн чоҕулуччу көрө-көрө күлэн кэбиһэрэ. Эдэр сылдьаннар убайа Өлөксөөн араас албаска үөрэтэ сатыыра да улаханнык ылыммата үһү. Тыһыынча албаһы үөрэппит киһиттэн куттаныма, биир албаһы тыһыынчата үөрэппит киһиттэн куттан диэн этиигэ Баһылай толору сөп түбэһэрэ. Күүс Баһылай биир дьикти идэлээҕэ – күрэхтэһиигэ бастакы эргииргэ үксүгэр хоттороро. Утарсааччыта хайдах киһититтэн тутулуга суох. Онон кини хаһыс миэстэҕэ тиксэрэ сэрэбиэйтэн улаханнык тутулуктанара – бастакы эргииргэ мөлтөх соҕус киһи түбэстэҕинэ ол киһи кэнники атыттартан күрэхтэһииттэн туораан, Баһылай салгыы эргиирдэргэ көрсүбүт утарсааччыларын барыларын “дьаһайталаан” чөмпүйүөннүүрэ. Оттон бастакы эргииргэ кыахтаах киһи түбэстэҕинэ Баһылай ол киһиэхэ  хотторуулаах буолан иккис буолара. Биирдэ эмит үһүс миэстэлэһэрэ.

Спорт маастара К.И. Мандаров ахтарынан: “Манчаары тустууларыгар Күүс Баһылай  иннигэр Николай Винокуров икки төгүл түспүтэ. Винокуров Саха сиригэр хапсаҕайга охтубатах киһи, арай кинини Петр Алексеев (Ньурба), Егор Прокопьев (Үөһээ Бүлүү) хоппуттара. Онон Баһылай Саха сирин биир күүстээх хапсаҕайдьыта буолара саарбахтаммат,” – диир.

Баһылай 1994 сыл кулун тутарыгар Хороҕо ыытыллыбыт “Хапсаҕай чаҕылхай сулустара” күрэхтэһиигэ 55-тэн үөһэ саастаахтарга 75 кг диэри үһүс миэстэ буолбута уонна 1995 сыллаахха Сунтаар Ньурба кыраныыссаларынан устар Боотомоойу үрэх кытылыгар Бүлүү бөлөх улуустарын лесхозтарын үбүлүөйдээх ыһыахтарыгар хапсаҕайга эдэр уолаттары кыайталаан дьону сөхтөрбүтэ – бу Күүс Баһылай тиһэх күрэхтэһиилэрэ буолуохтарын сөп.