ХАПСАГАЙ | ПОДРОБНЕЕ О СПОРТСМЕНЕ
ХАПСАГАЙ | ПОДРОБНЕЕ О СПОРТСМЕНЕ
Семенов Иннокентий Иванович
Дата рождения: 14.06.1939 г.
Уроженец: с. Сургулук
Вид спорта: Хапсагай, вольная борьба
Семенов Иннокентий Иванович 1939 сыл бэс ыйын 14 күнүгэр Сургуулук нэһилиэгигэр Моойоокобо Бороскуо уонна Сэмэтээски аҕатын ууһун киһитэ Тыаһыт Уйбаан дьиэ кэргэттэригэр төрдүс оҕонон күн сирин көрбүтэ. Аҕата Семенов Иван Иванович сэриигэ барарыгар кэргэнигэр: “Киэсэни Көстөкүүннээххэ биэр, көрдүүллэрэ да бэрт.”, - диэбитэ. Онон Киэсэ кыратыттан Семенов Константин Иванович диэн абаҕатыгар иитиллибитэ. Кеша кыра кылаастарга үөрэнэригэр Сургуулук нэһилиэгин бөдөҥ бөһүөлэгэ Садыҥҥа баара, онон начаалынай оскуола онно этэ. Ииппит ийэтэ Баҕадьаҕа олороро (бөдөҥсүтүү сылларытан ыла нэһилиэк барыта онно түмсэн олорбута). Иитиллибит ийэтинэн эһэтэ Тыаһыт Ыстапаан Ыйыласка олохтоох этэ. Киэсэ кустуур баҕата баһыйан каникулга ийэтигэр да таарыйбакка түөрт көһү сатыы хааман эһэтигэр тиийэрэ. Эһэтэ сиэнигэр кыратыттан сааны көҥүллээн, булка-балыкка үөрэтэн уол сытыы-хотуу, ааттаах ытааччы, байанайдаах булчут буола улааппыта. Киэсэ айылҕаттан номоҕон көрүҥнээх, уурбут-туппут курдук быһыылаах-таһаалаах, дьоҥҥо элэккэй, күлэ-үөрэ кэпсэтэр ис-киирбэх киһи этэ.
Боотулуу сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэн баран Киэсэ Үөһээ Бүлүү орто оскуолатыгар киирбитэ. Манна бииргэ төрөөбүт улахан убайа Александр Иванович Семенов математика учуутала этэ. Эдэр ыал оччотооҕу Колхознай уулуссаҕа икки квартиралаах учууталлар уопсайдарыгар олороллоро. Киэсэ онно убайыгар олорбута уонна убайа дьарыктыыр көҥүл тустуу секциятыгар эрчиллэн барбыта. Мантан инньэ кини оройуонугар биир бастыҥ тустуук буолбута. Киэсэ 1958 сыл кулун тутар 30 күнүгэр оройуон эдэр ыччатын II фестивалын көҥүл тустууга күрэхтэһиитигэр чемпион, ол сыл бэс ыйын 18 күнүгэр оройуон Спартакиадатын эмиэ көҥүл тустууга күрэхтэһиитин үрүҥ көмүс призера, 1959 сыл кулун тутар 29 к. оройуон ыччатын III фестивалыгар бастаабыта. 1960 сыл кулун тутар 21 күнүгэр оройуон көҥүл тустууга күрэхтэһиитин 62 киилэҕэ чемпиона буолбута. Ити сыл муус устар 04 күнүгэр эмиэ ити ыйааһыҥҥа Бүлүү бөлөх оройуоннарын зонатыгар үһүс миэстэни ылбыта. 1961 сыл кулун тутар 19 күнүгэр Бүлүү уонна Үөһээ Бүлүү бөҕөстөрүн табаарыстыы көрсүһүүлэригэр бастаабыта.
Ити сылларга Иннокентий Семенов саамай үрдүк ситиһиитинэн Дьокуускай куоракка 1959 сыллааха ыытыллыбыт Саха АССР I-кы спортивнай оонньууларын көҥүл тустууга 62 киилэҕэ үһүс миэстэҕэ тахсыыта буолар. Ол туоһутунан комсомолец Семенов Иннокентий Ивановичка 1959 сыл ахсынньы 5 күнүгэр туттарыллыбыт ЫБСЛКС Үөһээ Бүлүүтээҕи оройуоннааҕы кэмитиэтин Махтал суруга буолар. Бу күрэхтэһиигэ Ньурбаттан төрүттээх Сергей Иванов (Дьокуускай) бастаабыта, университет хамаандатыттан Василий Хобунко иккис буолбута. Иннокентий ити миэстэлэһиитэ үөһээ бүлүүлэртэн көҥүл тустууга республика таһымыгар аатырбыт Кирилл Петрович Григорьев кэнниттэн бастакы да буолуон сөп.
Дьэ итинник кыайыы көтөллөөх айаннаан истэҕинэ Иннокентийы 1961 сыллаахха быраастар сүрэҕиҥ аҥаара улаатан тахсыбыт диэннэр спордунан дьарыктанарын бобон кэбиспиттэрэ. Ону ылынан талаана саамай арыллар кэмигэр тустарын тохтото сылдьан баран 1966 сыл олунньу 6 күнүгэр 70 кг оройуоҥҥа бастыыр, ити күрэхтэһиигэ көҥүл тустууга абсолютнай күрэхтэһии оҥорбуттарыгар иккис миэстэҕэ тахсар. Оройуоҥҥа 1968-71 сылларга аҥаардастыы бастыыр. Бүлүү зонатыгар бастыыр, миэстэлэһэр.
Хапсаҕайга эмиэ ситиһиитэ элбэх: 1968 сыллаахха оройуон хамаандатыгар киирсэн Дьокуускайга бастакы Манчаары Спартакиадатыгар хапсаҕайга кыттыбыта.1968 сыл сэтинньи 17 күнүгэр 72 кг Буучугурас бирииһигэр иккис миэстэни ылбыта. Ветераннарга тахсан баран ыһыахха, оройуон күрэхтэһиитигэр бастакы-иккис миэстэлэри ылаттаабыта, 1980 сыл бэс ыйын 07-08 кк. XXII Москваҕа ыытыллыбыт Олимпийскай оонньууларга анаммыт Бүлүү зонатын Спартакиадатыгар үрүҥ көмүс призер буолбута. 1994 сыл кулун тутар ыйыгар Хороҕо “Хапсаҕай чаҕылхай сулустара” күрэхтэһиигэ 50-55 саастаахтарга 75 кг бастакы, 50-тан үөһэ саастаахтарга Аан Дархан тустууга иккис буолбута.
Иннокентий номоххо киирбит Араҥ Бөҕөтөн сыдьаан тардар Сэмэтээскилэр диэн улахан аҕа ууһун киһитэ. Кини бииргэ төрөөбүт уонна тастыҥ убайдарын-бырааттарын тустууга ситиһиилэрин бэлиэтээн төрөөбүт Сургуулугун нэһилиэгэ үс сыл көтө-көтө “Сэттэ Сэмэтээскилэр” диэн хапсаҕайга турниры тэрийэр.
Иннокентий Иванович үйэтин тухары эр киһи биир саамай ыарахан үлэтигэр үлэлээн – таһаҕас таһар массыынаҕа суоппардаабыта. Кини чемпион суоппар, 1976-80 сыллар түмүктэринэн ЗиЛ-130 массыынанан 939200 т/км таһаҕас тиэйэн Үөһээ Бүлүү оройуонун Х пятилеткаҕа рекорднай үрдүк көрдөрүүтүн ситиспитэ.