ХАПСАГАЙ | ПОДРОБНЕЕ О СПОРТСМЕНЕ
ХАПСАГАЙ | ПОДРОБНЕЕ О СПОРТСМЕНЕ
Тимофеев Увар Егорович
Дата рождения: 15.12.1986 г.
Уроженец: с. Нам
Вид спорта: Хапсагай, вольная борьба
Достижения:
Мастер спорта РС(Я) по хапсагай
Мастер спорта РФ по вольной борьбе
Бүгүн биһиги Увары аҥардас хапсаҕай тустуутун сырдатыахпыт, ону даҕаны сүрүн-сүрүнүн суруйуохпут, барытын суруйдахха бэйэтэ биир халыҥ кинигэ буолуон сөптөөх.
Увар Нам нэһилиэгэр төрөөбүтэ, оҕо эрдэҕиттэн төрөл, улахан уҥуохтаах буолан хайа күн улахан дьоҥҥо тустуоҕуттан ыарахан ыйааһыҥҥа тустубута. Кини төрүт күүстээх удьуордаах, аатырбыт күүстээх, тустуук Бырдака, Чаачар бөҕөлөр сиэн бырааттара буолар. Увар республика чемпионаттарыгар барыта 8 төгүл кыттыбыта, аан маҥнай 2009 с. тустан 18 бөҕөстөн I м буолбута, 2010 с. тустубатаҕа, 2011 с. III м ылбыта, 2012 с. II м, 2013 с. I м 21 бөҕөстөн ылбыта, 2014 с. 23 бөҕөстөн чемпион буолбута, 2015 с. 12 бөҕөстөн I м ылбыта, 2016 с. III м, 2017 с. I м буолуталаабыта. Онон Увар республика чемпионаттарыгар аҕыста кыттан 5 төгүл бастаабыт, биирдэ иккис миэстэ буолбут уонна икки төгүл үһүс миэстэни ылбыт. Көстөрүн курдук Увар республикаҕа тустуута биир тэҥ. Республика чемпионаттарыгар атын улуус бөҕөстөрө хотуохпут диэн туста кэлэн эрдэхтэрэ, ол эрэн Увартан охтоллор.
Увар Егорович Манчаары Спартакиадатыгар иккитэ кыттыбыта. Бүлүүгэ 2009 с. III м ылар, онтон Чурапчыга 2013 с. чемпион буолбута. Хапсаҕай Федерациятын Кубогар Үөһээ Бүлүүлэр барытыгар тустубуттара, ордук спорт управлениетын начальнигынан Е.А. Николаев үлэҕэ ананыаҕыттан элбэхтик эрчиллэн, хамаанданы сөпкө сүүмэрдээн, тренер Уйгуров П.В. тэрийэн, дьаһайан кэнники сылларга хотторо иликпит. Кубок иһин хабыр тустууларга Увар хайдах туһунна? Аан маҥнайгы кыайыы 2007 с. Үөһээ Бүлүүгэ кэлбитэ, бу тустууга Увар тустубатаҕа. 2009 с. Кубок Үөһээ Бүлүүгэ буолбута. Бу тустууга финалга Сунтаар хамаандатын кытта тустууга ахсаан 7:7 буолан турдаҕына, Увар утарсааччытын охторон ахсааны 8:7 оҥорбута, 2013 с. Кубок Дьокуускайга буолбута. Бу күрэхтэһиигэ эмиэ финалга ахсаан 7:7 буолан турдаҕына, Увар күүстээх утарсааччытын Айаал Лазаревы кыайан Үөһээ Бүлүү хотуулаах тахсыбыта. 2014 с. Дьокуускайга буолбут Кубок финалыгар Үөһээ Бүлүү – Дьокуускайы кытта 7:7 ахсаан буолан турдаҕына, Юрий Старостины кыайан, ахсаан Үөһээ Бүлүү туһатыгар 8:7 оҥорбута. 2015 с. Кубок Чурапчыга буолбута, финалга Үөһээ Бүлүү – Чурапчы көрсүбүттэрэ уонна ахсаан 8:8 буолан турдаҕына, бүтэһик тустууга Увар А. Оконешниковы кыайан ахсааны 9:8 оҥорон хамаандатын бастаппыта. 2016 с. Кубок аны Нам улууһугар буолбута. Бу тустууга Үөһээ Бүлүү – Дьокуускай хамаандалара эрдэ группанан тустууга көрсүбүттэрэ. Манна хамаандалар олох тэҥҥэ киирсибиттэрэ, ахсаан 8:8 буолбутун кэннэ бүтэһик киирсиигэ Дьокуускайтан Айаал Лазарев уонна Үөһээ Бүлүүттэн Увар тустубуттара. Сүрдээх сытыы хапсыһыы буолбута, ол эрэн тустууну Увар баһылаан-көһүлээн ыыппыта. Хапсыһыы түмүгэр хотон финалга Үөһээ Бүлүүлэр тахсыбыттара уонна Нам хамаандатын 10:7 ахсаанынан кыайан Кубок алтыс төгүлүн бастыҥнара буолбуттара. Бу тустууну сирийэн көрдөххө, Үөһээ Бүлүүлэр алта төгүл кыайалларыгар, түөрт төгүл финальнай тустууларга ахсаан тэҥнэһэн турдаҕына Увар Тимофеев түөрт төгүл кыайан хамаанданы бастаппыта, Увары тустуук быһыытынан бэйэтигэр эрэллээҕин, күүстээҕин туоһулуур. Маны таһынан Увар Тимофеев атын республика таһымнаах турнирдарга кыайыытын-хотуутун киһи сатаан да аахпата буолуо. Кини оннук олус элбэх турнирдары кыайар-хотор, ону таһынан муҥутуур кыайыылаах буолар. Арай дойдутугар И. Барахов 110 сааһыгар аналлаах юбилейдаах ыһыаҕар муҥутуур кыайыылаах тахсан массыына бириис ылбыта, ону таһынан Аан дойду чемпиона Виктор Лебедев тустуутугар эмиэ массыына бириис ылан турардаах.
2017 с. Уварга үөрүүлээх сыл буолла, ол курдук Саха сиригэр хапсаҕайга бэһис төгүлүн бастаата уонна 2017 с. Саха Республикатын абсолютнай чемпиона буолла, ону таһынан маҥнайгы кыыс оҕолоро күн сирин көрдө.
Увар көҥүл тустууга дьаныһан туран туһунна. Ыарахан ыйааһыҥҥа көҥүл тустууга саха уолаттарыттан Россияҕа бастаабыт Н. Чукров, Увар Тимофеев эрэ бааллар. Бэрт өрдөөҕүтэ, 70-с сыллар эргин Ньурба уола Николаев Е. бастыы сылдьыбыта. Увар 2003 с. Пермь куоракка Россия уолаттарын күрэхтэһиитин кыайбыта. Увары Үөһээ Бүлүүгэ Литвинов В.В., Жендринскэй С.А. көҥүл тустууга оҕо спортивнай оскуолатыгар дьарыктаабыттара, онтон Олимпийскай эрэл училищетыгар үөрэнэ-эрчиллэ тиийэн Сивцев И.Н., Каженкин И.И., Кириллин В.Н. эрчиллэн тустар маастарыстыбатын үрдэтэр, уолаттарга Саха Республикатын сүүмэрдэммит хамаандатыгар киирэн эрчиллэр, сбордарга сылдьан дьарыктанар, элбэх куоталаһыыларга сылдьар, тустар маастарыстыбата үрдүүр. Увар 18 сааһыгар дылы тустубут сорох тустуулара: 2003 с. Самара куоракка Бүтүн Россиятааҕы турнирга III м ылар, Киев куоракка 2003 с. Аан дойдутааҕы турнирга II м ылар, 2003 с. Минскэйгэ буолбут турнирга эмиэ миэстэлэһэр. Саха сиригэр оҕо сылдьан 2000 с. Н. Тарскай бирииһигэр аан маҥнай кыттан чемпион буолар. Онтон икки төгүл бириистээх миэстэни ылар. Улахан дьоҥҥо Н. Тарскай бирииһигэр эмиэ бастаталыыр, миэстэлэһэр. Россия Кубогар тахсан Саха сирин спортивнай чиэһин бэркэ көмүскэтэлиир. Өссө Россия көҥүл тустууга абсолютнай чемпионатыгар кыттан V м ылар, бу сахаларга ситиһиллэ илик көрдөрүүнэн буолар, Россия абсолютнай чемпионатыгар саамай бэртэр кэлэн күрэхтэһэллэр. Монголияҕа, Турцияҕа, Болгарияҕа норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдарга бэркэ тустубута, мэтээлгэ тиксибэтэҕэ эрээри, үчүгэйдик өйдөбүлү хаалларбыта. Увар Уһук Илин Федеральнай уокурук хас да төгүллээх чемпиона, призера, улуу тренер Д.П. Коркин турнирдарыгар эмиэ бириистээх миэстэни ылар. Увар оҕо эрдэҕиттэн бырахсыылаах бөҕөс буолааччы, тутуһан иһэн “кочерга” албаһы оҥорорун көрөөччүбүт, кимтэн да саллыбат, иҥнэн-толлон турбат тустуук.